door Robert van Bergen

Aan het eind van elke film volgt de aftiteling: een lijst van namen waar vaak geen einde aan lijkt te komen. Omdat weinig mensen daar voor in de bioscoopstoel bleven zitten proberen filmstudio’s het tegenwoordig vaak leuker te maken. Zo zit er tegenwoordig soms een scene achter de aftiteling (denk aan de films van de Marvel Cinematic Universe) of is de aftiteling onderdeel van een videoclip, inclusief muziek. En zo ontdek je dat de termen op een filmset best wel ingewikkelde namen hebben. Wat doet een ‘Best Boy Grip’ of een 2nd Assistant Director? Wanneer je dat wilt weten moet je deze blog zeker lezen!

Wat doet een Producent?
De producent is degene bij wie de productie helemaal begint: hij regelt scriptschrijvers zodat er een script komt, regelt de financiële ondersteuning en nog veel meer. Eigenlijk komt het er op neer dat de producent het plan maakt waarin de vragen ‘wie, wat, waar, wanneer en hoe’ beantwoordt worden. Soms raakt een producent ook betrokken bij het creatieve proces, denk bijvoorbeeld aan een film die aangepast moet worden nadat deze niet goed door de keuring is gekomen.

Wat doet een Uitvoerend Producent?
De uitvoerend producent, ook wel executive producer in het Engels, is grotendeels te vergelijken met de ‘normale’ producent. Maar de uitvoerend producent houdt zich vooral bezig met de zakelijke kant van de film: de logistiek, de administratie et cetera. De uitvoerend producent is vaak ook de man of vrouw van het geld: óf met eigen geld, investeerders óf via een film studio. In dat laatste geval is de uitvoerend producent vaak ook een hooggeplaatste werknemer van de studio.
Bij tv-series zie je de term ‘showrunner’ ook wel eens voorbij komen. Dit is een uitvoerend producent die nauw betrokken is bij het creatieve proces. Denk bijvoorbeeld aan Vince Gilligan (Breaking Bad, Better Call Saul), Matt Groening (The Simpsons, Futurama), Michael Schur (The Good Place, The Office US, Brooklynn 99) of Phoebe Waller-Bridge (Fleabag, Killing Eve).

Wat doet een Associate Producer?
Een Associate Producer is een titel die vaak op de onderhandelingstafel wordt binnen gehaald. Er is namelijk niet echt een duidelijke definitie van. Je kunt zeggen dat een associate producer een bijdrage heeft geleverd aan het project, maar dat die bijdrage niet voldoende was om een ‘normale’ producent te zijn. Het gaat ook vaak om deeltaken van een of meerdere producenten, zoals assisteren bij het schrijven van een script.

Wat doet een Regisseur?
De regisseur is het creatieve brein van de film die verantwoordelijk is voor het omzetten van het script naar een leuke film. De regisseur is de naam die ook vaak, net als de acteurs, bij het grote publiek bekend is. Denk aan Steven Spielberg, Michael Bay of Quentin Tarantino. Zij geven de acteertalenten de instructies, bijvoorbeeld welke emotie in een scene gevraagd wordt. Een regisseur heeft dan ook vaak een belangrijke stem bij de keuze voor een acteur of actrice.
Daarnaast bepaalt de regisseur ook het licht, de kleding, de make-up en natuurlijk hoe de camera’s filmen. Kortom: is een film slecht? Het kan aan heel veel dingen liggen, maar vaak is de regisseur dan verantwoordelijk voor de slechte film…

Wat doet een Line Producer?
De line producer is dé schakel tussen de producent en de hoofden van andere afdelingen. Vanaf de pre-productie tot en met post-productie is de line producer de spin in het web die alles regelt: het inhuren van de crew, het besteden van het budget etc. Nadat de line producer het script grondig heeft bestudeerd, maakt deze ook een grove planning wat betreft opnamedagen. Omdat dit zo’n cruciale rol op de set is, gaat het ook vaak om iemand met een zeer ruime ervaring in de filmwereld.

Wat doet een Unit Production Manager (UPM)?
De Unit Production Manager (UPM) heeft een zeer uitgebreid takenpakket: zo stelt de UPM op basis van het script het budget vast en ziet toe op de handhaving daarvan. Daarnaast is de UPM ook verantwoordelijk voor het vinden van locaties, inclusief de administratieve rompslomp die daar bij komt kijken. En alsof dat nog niet genoeg was, maakt de UPM een dagelijkse rapportage over de uitgaven, activiteiten en genomen beslissingen. Het zal je dan ook niet verbazen dat de UPM veel uren kwijt is aan deze functie: werkweken van 80 tot 100 uur zijn niet ongebruikelijk!
De Unit Production Manager wordt ook wel Production Supervisor of productiemanager voor eenheden genoemd. De UPM werkt nauw samen met de Line Producer – bij kleinere producties is het vaak zelfs een enkele functie.

Wat doet een Production Office Coordinator (POC)?
Een Production Office Coordinator (POC) is voornamelijk bezig met – het zal je niet verbazen – coördineren. Een POC zorgt voor schema’s en regelt transport, maar is ook verantwoordelijk voor de communicatie tussen verschillende afdelingen. De POC is vanuit de productie dan ook het aanspreekpunt voor de crew. Daarnaast is de POC vaak ook de bewaker van de ‘company policy’ en ziet er op toe dat andere afdelingen zich aan de gestelde regels houden.

Wat doet een Locatie Manager?
Het werk van de Locatie Manager begint met het inventariseren van de locaties die op basis van het script nodig zijn. Om die locaties te vinden werkt de locatie manager vaak samen met een of meerdere locatie scouts. Bij kleinere producties doet de locatie manager dit werk zelf. Als de locaties gevonden zijn, regelt de locatie manager de afspraken en vergunningen. Voor omwonenden en instanties die bij een opnamelocatie betrokken zijn, zal de locatie manager de vaste contactpersoon zijn.

Wat doet een Eerste Regieassistent?
De Eerste Regieassistent is op de set eigenlijk de leider wat betreft de dagelijkse gang van zaken. Zo is de eerste regieassistent verantwoordelijk voor het schema gedurende elke dag. Een belangrijke taak van de eerste regieassistent is om op basis van het script in te schatten hoe lang een scene zal worden. Daarnaast doet de eerste regieassistent ook de communicatie met de crew en let deze er ook op dat de opnames en de set veilig zijn.
De eerste regieassistent wordt in het Engels wel de (1st) Assistant Director genoemd. Voor alle duidelijkheid: de 1st assistant director is dus niet de persoonlijk assistent van de regisseur!

Wat doet een Tweede Regieassistent?
De Tweede Regieassistent, of 2nd Assistant Director op zijn Engels, vult namens de eerste regieassistent de zogeheten ‘daily call sheets’ in. Op deze call sheets staat belangrijke informatie, zoals de aanvangstijd, locatiegegevens, taakverdelingen en contactgegevens en opname-info die de editors later kunnen gebruiken. De tweede regieassistent is ook verantwoordelijk voor het verzamelen van de figuranten. Samen met de eerste regieassistent zorgt de tweede regieassistent zo voor een soepel draaiende productie, zodat een regisseur en andere creatieve mensen op de set zich op het creatieve deel kunnen focussen.

Wat doet een Director of Photography (DoP)?
De Director of Photography (DoP), soms ook wel cinematographer genoemd, is verantwoordelijk voor het vastleggen van een productie. Waar de regisseur het algehele creatieve brein is, bepaalt de DoP welke camera’s gebruikt worden, welke framing het beste werkt etc. De DoP is dan ook diegene die de camera operators en de belichting aanstuurt. De DoP is vaak ook al vroeg betrokken bij de productie, lang voordat het filmen begint. Soms blijft de DoP ook in de postproductie betrokken om samen te werken met de editors en de colorists, zodat scenes het juiste gevoel meekrijgen.
Doordat de DoP een cruciale rol heeft in hoe de film wordt opgenomen werkt de DoP ook zeer nauw samen met de regisseur. Zo staat de bekende regisseur Christopher Nolan bekend om zijn eenkennige relaties met eerst Wally Pfister en later Hoyte van Hoytema. De stap van DoP naar regisseur is relatief klein: Jan de Bont is een bekend voorbeeld van een DoP die regisseur werd.

Wat doet een Camera Operator?
De Camera Operator bedient de camera-apparatuur wanneer de Director of Photography dit niet zelf doet. De camera operator is dan ook de Engelstalige term voor wat wij de cameraman of -vrouw noemen. Wanneer er meerdere camera’s tegelijk gebruikt worden – en bij professionele producties is dat vaak het geval – staan er ook meerdere camera operators op de aftiteling.

Wat doet een Eerste Assistent Camera?
De Eerste Assistent Camera is tijdens het filmen verantwoordelijk voor het instellen en aanpassen van de focus van de cameralens. Daardoor kan de camera operator zich uitsluitend bezig houden met het richten van de camera. De eerste assistent camera wordt op aftitelingen ook vaak 1st AC of focus pooler genoemd.

Wat doet een Tweede Assistent Camera?
De Tweede Assistent Camera (2nd AC) vult de gegevens op de filmklapper in en gebruikt deze voor de start van elke scene. Zo weten de editors later welke opname ze moeten gebruiken én kunnen ze (dankzij de klap van de filmklapper) ook het geluid tot op de milliseconde knippen en plakken. Daarnaast zal de 2nd AC bij analoge opnames ook de rollen in de camera wisselen. Bovendien ondersteunt de 2nd AC de 1st AC bij bepaalde taken, bijvoorbeeld door tijdens de repetities te kijken waar de acteurs staan en waar de focus van de lens dus op moet scherp stellen.

Wat doet een Boom Operator?
De Boom Operator, soms ook wel First Assistant Sound genoemd, is op de set verantwoordelijk voor een heldere geluidsopname. Het is vaak ook een van de makkelijkst te herkennen personen, doordat de boom operator een lange hengel met de microfoon draagt. De boom operator probeert de microfoon namelijk zo dicht mogelijk bij het geluid te krijgen, zonder dat de microfoon zelf in beeld komt.

Wat doet een Gaffer?
Op een filmset is de Gaffer diegene die zich, samen met zijn crew, bezig houdt met licht en elektra. Je ziet hem bij een aftiteling dan ook wel eens voorbij komen als Hoofd Belichting. De gaffer maakt op basis van het script – binnen het budget – een plan voor de belichting van elke scene. Als hoofd van de afdeling stelt de Gaffer ook zijn team samen.
Buiten de filmwereld ken je de term gaffer misschien wel van de gaffertape, een soort plakband die makkelijk is af te scheuren. De naam gaffertape verwijst naar de gaffers van een toneel- en filmset.

Wat doet een Best Boy Electric?
De Best Boy Electric is de assistent van de gaffer en als zodanig dus de voorman van een licht- en elektra crew. De term Best Boy Electric is tegenwoordig genderneutraal: ook wanneer een vrouw de functie invult staat er op de aftiteling Best Boy Electric.

Wat doet een Key Grip?
Een Key Grip is als hoofd van de zogeheten grip crew verantwoordelijk voor het opbouwen en afbreken van apparatuur op de set. De key grip inventariseert bovendien ook wat er op de set nodig is qua techniek. Als er dus een stellage nodig is voor belichting, regelt de key grip dat het materiaal er komt, de grip crew deze opbouwt, waarna de Gaffer met diens crew de lampen kan ophangen. Daardoor werkt de key grip ook veel samen met de gaffer. En omdat de grip crew ook de opstellingen voor de camera’s maakt, overlegt de Key Grip ook regelmatig met de Director of Photography.
Net als de Gaffer een Best Boy Electric als assistent heeft, heeft ook de Key Grip een eigen assistent: de Best Boy Grip. En ook in dit geval geldt dat de functie tegenwoordig genderneutraal is. Met andere woorden: wanneer een vrouw de assistent van de Key Grip is, heet het nog steeds Best Boy Grip.

Wat doet een Art Director?
Op een film set is de Art Director diegene die samen met de regisseur de look and feel van een productie vorm geeft. De Art Director staat aan het hoofd van de afdeling die schetsen maakt, kleuren bepaalt, het decor ontwerpt etc. Dit zijn dus de set ontwerpers, de special effects artiesten, de kostuumontwerpers en assistent art directors. De art director, die ook wel Production Designer is productieontwerper wordt genoemd, is vaak dus al vroeg bij de productie betrokken.
Voor de duidelijkheid, een art director is een wezenlijk ander beroep dan een creative director. Qua naam lijkt het misschien wel bij elkaar in de buurt te zitten, maar een creative director is een management functie, bijvoorbeeld in de reclamewereld.

Wat doet een Set Director?
De Set Director wordt ook wel set designer of sec decorator genoemd. Dat maakt al veel inzichtelijker wat een set director doet: een set director is verantwoordelijk voor de inrichting van de set, de set dressing. Hierbij houdt de set director rekening met de gekozen stijl, de locatie, de achtergronden, de tijdsperiode waarin de film zich afspeelt en nog veel meer.
De Set Director is dan ook al vroeg bij de productie betrokken om samen met de regisseur en het ontwerpteam de inrichting te bepalen. De Set Director is er vervolgens voor verantwoordelijk dat de vereiste setdelen gemaakt, gehuurd of gekocht worden.

Wat doet een Propmeester?
Een propmeester is verantwoordelijk voor alle losse voorwerpen die de acteurs tijdens de film gebruiken. Dat betekent dat de propmeester ervoor zorgt dat deze gemaakt, gehuurd of gekocht worden, maar ook dat er een uitleg gegeven wordt als dit nodig is voor een correct of veilig gebruik.
Een wapen is ook een prop, maar hiervoor is vaak een apart soort propmeester: de weapons master of armorer. Deze zorgt ervoor dat wapens op een set veilig gebruikt worden. De weapons master valt in de hiërarchie onder de propmeester.

Wat doet een Script Supervisor?
De script supervisor is iemand met een scherp oog voor de kleinste details. De script supervisor zorgt ervoor dat er geen fouten in de continuïteit van de film zitten, zoals een klok die plotseling terug in de tijd lijkt te gaan of voorwerpen op een bureau die van de ene naar de kant heen en weer flitsen.
De script supervisor heeft direct contact met de regisseur en houdt daarnaast ook bij welke opnames en shots de editors uiteindelijk moeten gebruiken.

Wat doet een Runner?
Een runner is op een filmset een entreefunctie, een manier om contacten op te doen in de filmwereld. Het is een functie waar geen duidelijke omschrijving voor is, maar waar allerlei eenvoudige taken in zijn ondergebracht: koffie halen, opruimen en schoonmaken, maar ook administratieve taken als kopiëren, de telefoon beantwoorden e.d. Daarnaast kunnen ook de taken van een chauffeur of reparatietaken door een runner worden gedaan. Wanneer een runner IT-skills heeft zal hier ook gretig gebruik van worden gemaakt bij het onderhoud van het netwerk.